1905





út de Leeuwarder Courant
fan tiisdei 31 jannewaris 1905

  Heidenschap (H. O. en N.), 28 Jan.
De uitslag der gisteren alhier gehouden hard-
rijderij op schaatsen van schoolkinderen is
geweest:
  Jongens van 10 tot 13 jaar: prijs W. Tjerk-
stra, premie D. Gerritsen.
  Jongens beneden 10 jaar: prijs H. Tjerkstra,
premie M. Kuipers.
  Meisjes: prijs J. Kuipers, premie A. Wes-
terbaan.


út de Franeker Courant fan
tongersdei 2 febrewaris 1905

Diefstal. Te Workum zijn door
inbrekers ontvreemd onderscheidene
gouden en zilveren voorwerpen, 5 bank-
biljetten van ƒ60 en 18 idem van ƒ40.


út de Leeuwarder Courant fan
snein 4 febrewaris 1905

  Men meldt ons uit Workum, d.d. 2 Febr.:
  Inzake den alhier gepleegden diefstal zijn
tot heden nog geene bepaalde aanhoudingen
gedaan. Wel worden door politie en justitie
ijverige nasporingen in allerlei richtingen gedaan
en loopen hier allerlei geruchten omtrent de
daders, doch alles berust op gissingen. Het
justitieel onderzoek dient te worden afgewacht.


út de Bolswarsche Courant fan
tongersdei 9 febrewaris 1905

 De diefstal in `t Workumer Heidenschap
  Friesche Zuidwesthoek, 5 Febr. De
diefstal in `t Workumer Heidenschap vormt
hier - en `t is alleszins verklaarbaar -
schering en inslag van de dagelijkse ge-
sprekken. In huis, op straat, in de werk-
plaats, aan de koffietafel, overal wordt het
sensatiemakende geval besproken en nog eens
besproken. `t Is geen wonder - het nieuws
is inderdaad zeer belangrijk en men woont
hier in dit opzicht in een bijzonder rustigen
en veiligen hoek. Sedert Jan Hut c.s. . . . . .,
maar laten we vertellen wat men hier met
zekerheid en per geruchte weet. Met zeker-
heid is bekend, dat de diefstal gepleegd is
bij den alleenwonenden zonderling Tjerk, in
de wandeling gekke Tjerk genaamd, een man,
tamelijk in bonis en... wereldschuw, al jaren
lang. Een paar malen al heeft men gepro-
beerd zijn goed te stelen, maar `t gelukte
niet. Nu is `t wel gelukt, maar nu zullen
de daders zich wellicht branden. Want de
nummers van `t geldswaardig papier waren
genoteerd - `t geschiedde, zegt men, na den
laatsten aanslag, door den Burgemeester van
Workum - en dat is voor dieven gevaar-
lijk. Reeds zegt het gerucht, dat één -
,,men'' noemt er twee - er door in de val
geloopen is.
  Hij zou in een herberg gemaakte vertering
met een bankje van f 60 betaald hebben; in
een tweede herberg, waar hij `t zelfde plan
had, kreeg hij toevallig de krant onder de
oogen, waarin de nummers stonden. Hij
haaste zich nu dààr te betalen met klein
zilver en spoedde zich naar kastelein no. 1
om de banknoot terug te vragen. En hij
kreeg ze terug, om ze ten vure te doemen.
Wat hiervan is - of `t geheel volksfantasie
is, half of heel waar, zal wel spoedig blijken.
Dit neemt men voor zeker aan: het probleem
zal hier niet moeielijk op te lossen zijn.
  Nog zegt men, dat de buit geborgen was
in een nieuwe trommel, die weer in een
kleerkast gesloten was. Tjerk moet de dieven
bezig gezien hebben, maar was rustig in bed
gebleven.
                        Nader bericht
  In verband met den gepleegden diefstal is
de persoon van T. de V., kruidenier te
Workum, Zaterdagavond na een langdurig
verhoor ten stadhuize en na confrontatie met
den bestolene naar Leeuwarden gevoerd.
  De verdachte is gehuwd en vader van 8
kinderen.
                                   Hepk. Nieuwsbl. v. Fr.          

út de Franeker Courant
fan snein 12 febrewaris 1905

   -   Gearresteerd.    De arrestatie van
den koopman T. de V. te Workum, die
verdacht wordt de dader te zijn van den
in de buurt gepleegden diefstal, heeft nog
al wat sensatie veroorzaakt. Een groote
menigte verzamelde zich voor het ge-
meentehuis en maakte het de politie vrij
lastig. Later werd het rijtuig, waarin
de justitie en de arrestant naar het station
reden, een oogenblik opgehouden, waarbij
heel wat lawaai ontstond. De aange-
houdene heeft nog niets bekend.


út de Leeuwarder Courant
fan tiisdei 14 febrewaris 1905

  Men meldt ons uit Workum, d.d. 11 Febr.:
  Het onderzoek inzake den diefstal bij ,,onnoo-
zele Tjerk'' is nog steeds in vollen gang.  Heden
werd de gearresteerde T. de V. weder in zijne
woning teruggevoerd, vergezeld door het parket
van justitie uit Leeuwarden en bewaakt door
een sterke politiemacht, expres voor dit doel ge-
requireerd. Het onderzoek in de woning van
den verdachte duurde slechts kort. Of dit onder-
zoek nieuwe feiten aan het licht bracht, lekt niet
uit. De verdachte werd echter ook weder geboeid
naar Leeuwarden teruggezonden.


út de Franeker Courant
fan tongersdei 2 maart 1905

De Diefstal in het Heidenschap
schijnt een steeds in gewikkelder zaak te
worden. De onlangs als verdacht ge-
arresteerde is weer op vrij voeten ge-
steld, terwijl verschillende personen
opnieuw zijn verhoord.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant)
fan woansdei 29 maart 1905

 WORKUM, 14 Maart (Per Tel.) De nacht-
Stoker aan de gasfabriek alhier R. B. is gis-
teren, na een verhoor ten gemeentehuize, ge-
vankelijk naar Leeuwarden getransporteerd.
of den arrestatie in verband te brengen is
met den veelbesproken diefstal bij Tjerk en of
de persoon onder invloed van drank uitlatin-
gen gedaan heeft, zijn gissingen, die nog geen
zekerheid geven.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant)
fan sneon 18 maart 1905

  WORKUM, 16 Maart. Nadat de nachtsto-
ker aan de gasfabriek verleden Maandag is
opgebracht naar Leeuwarden, waarschijnlijk
in verband met dan geheimzinnigen diefstal
bij ,,onnoozele Tjerk'' in het Heidenschap,
zijn eenige getuigen opgeroepen, waaronder van
het fabriekspersoneel en ook de veertien da-
gen in voorloopig arrest gehouden en toen bij
gebrek aan bewijs weer op vrije voeten ge-
stelde winkelier, die destijds verdenking wekte
door het verbranden van een bankbiljet.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant)
fan sneon 25 maart 1905

De diefstal in het Heidenschap.
  Workum, 23 Maart. .......

.........
 De hier gegeven teekening ons gezonden,
is van het huisje, door Tjerk bewoond, waar
vroeger door het kleine raampje aan de voor-
zijde en laatst door een der zijramen is inge-
broken.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant)
fan woansdei 29 maart 1905

BOEREBOELGOED in
 `T HEIDENSCHAP
   (Inthiemasloot onmiddelijk
         bij de Gaastmeer)
           -----(o)-----
 De Notaris R. MULDER te
Heeg is voornemens op Maan-
dag 10 April 1905, voormiddags
9 uur, ten verzoeke en ten
huize van Mejuffr. De Wed.
H. HORNSTRA in `t Heiden-
schap (Inthiemasloot, onmid-
delijk bij de Gaastmeer), bij
boelgoed a contant te verkoo-
pen:
EEN UITMUNTEND MELK
RIJK    BESLAG    VEE,
bestaand uit 27
melke en kalvekoei-
en, 6 hokkelingen,
1 beste enter en 1
beste twenter stier;
voorts 3 paarden
als: 2 beste zwarte
  merriepaarden,
mak en in alle tuig
bereden, en 1 best tweejarig
zwart merriepaard, eenige mooie
suupkalveren, 9 kippen en 1
haan.
Boerenreeuw en
Gereedschappen
3 beste beslagen hooiwagens,
gereide met hoofdstel, varken-
stek, karn met toebehooren,
kleine karn, kaaspers, koekmo-
len, kaasvaten, boter- en
brokaden, evenaar met schalen
en gewichten, houten emmers,
tieme, harken, hooiroeden, pon-
tjers, touwwerk, emmerbank;
groote en kleine trap, slijp-
steen, enz.
  Een ijzeren SLOEP, zoo goed
als nieuw, een partij DROOG
SPEK en het geen meer te
voorschijn komt.
  Koekdisschen worden op de
Zathe niet toegelaten.

Hendrik Hornstra is yn april 1896 stoarn. Syn widdo Harmke Falkena hat it bedriuw oan de Iensumefeart oant maaie 1905 fuortset. No wenje Klaas F. Bakker en Betty de Jong dêr.

út de Bolswarsche Courant
fan tongersdei 6 april 1905

  Workum, 3 April. Naar we uit vertrouw-
bare bron vernemen, moeten de twee gear-
resteerden, die verdacht worden  van den
diefstal bij Tjerk in het Heidenschap, thans
beiden hebben bekend. Ook moet gebleken
zijn, dat de voorwerpen, afkomstig van den
diefstal, niet bij den tweeden verdachte op
den zolder, doch door den meestersknecht in
de gasfabriek onden den vloer, bij het doen
van eenige herstellingen, gevonden zijn.

 Heidenschap, 1 April. De veehouder B.
Groenhof alhier heeft ter bemaling van zijn
polder een wind-motor gesteld. De resultaten
moeten voorloopig gunstig zijn. `t Zal een
eigenaardige aanblik zijn, zoo mettertijd alle
hier staande watermolens door wind-motors
zijn vervangen.

Brugt Christiaans Groenhof en Hinke Ages Feenstra buorkje sûnt 1904 oan de Feandyk (no Marten Brugt Groenhof en Antje Zeilstra)

út de Friesche Courant
fan tongersdei 13 april 1905

WORKUM....
De instructie tegen T. de V., winkelier
en R. B., nachtstoker aan de gasfabriek,
beiden alhier, aanghouden als verdacht
van diefstal van goud en zilvergeld en
bankpapier, ten nadeele van ,,onnoozele
Tjerk'' in het Heidenschap, heeft er toe ge-
leid dat de zaak tegen de twee genoemden,
verwezen is naar de openbare terechtzitting.


út de Bolswarsche Courant
fan snein 16 april 1905

 Workum. ...
  -   Naar we vernemen, zal de openbare
strafzitting, waarin de diefstal ten nadeele
van ,,onnoozele Tjerk'' te Heidenschap onder
Workum wordt behandeld, plaats hebben op
Zaterdag 6 Mei a.s.


út de Franeker Courant
fan sneon 30 april 1905

 --   De  diefstal te Workum.     Voor
de rechtbank te Leeuwarden zal Zaterdag.
6 Mei behandeld worden de zaak tegen
den kruidenier Tjipke de V., 40 jaar en
Rink B., stoker aan de gasfabriek, 29 jaar,
beiden te Workum, die verdacht worden
ingebroken te hebben bij T. de Jong
(onnoozele Tjerk) in het Heidenschap en
daar te hebben ontvreemd verschillende
gouden en zilveren voorwerpen, alsmede
eenige bankbiljetten van 40 en 60 gulden.
In deze zaak worden 11 getuigen ge-
dagvaard.


út de Leeuwarder Courant
fan moandei 8 maaie 1905

Rechtzaken
Rechtbank te Leeuwarden
Zitting van Zaterdag 6 Mei

De diefstal bij ,,onnoozele Tjerk te Workum.

 Heden stonden terecht de 40 jarige Tjipke de V.
kruidenier  en Rinke B., 29 jaar, stoker aan de gas-
fabriek, beiden te Workum, beschuldigd van diefstal
met braak en inklimming in de woning van Tjerk de Jong
in het Heidenschap onder Workum, gepleegd in den
nacht van 27 op 28 Januari j.l., bij welke gelegenheid
zij zich meester gemaakt hebben van een groot aantal
gouden en zilveren voorwerpen, alsmede van eenige
bankbiljetten van ƒ 60 en van ƒ 40.
 Er  werden in deze zaak 10 getuigen gehoord; de
benadeelde was niet verschenen. Het verhoor duurde
met een half uur pauze tot ruim 2 uur.
 Na afloop vorderde de Officier, dat beklaagden zouden
worden schuldig verklaard aan diefstal gedurende den
voor de nachtrust bestemden tijd, in een woning, door
iemand, die zich aldaar buiten weten of tegen den
wil van den rechthebbende bevindt, waarbij de schul-
dige zich den toegang tot de plaats des misdrijfs heeft
verschaft of het weg te nemen goed onder zijn bereik
heeft gebracht door middel van braak in inklimming
gepleegd door twee vereenigde personen - en dat zij
zouden worden veroordeeld tot een gevangenisstraf
van 4 jaar en 6 maanden.
  De verdediger ambtshalve beval beklaagden aan in
de clementie de Rechtbank.
  Uitspraak Woensdag 17 Mei.

Yn de Ljouwerter Krante fan tiisdei 9 maaie  en de Hepkema fan woansdei 10 maaie 1905 wurdt wiidweidich ferslach dien fan de rjochtsaak (yn beide kranten mear as in heale side).


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan 27 maaie 1905

  FRIESCHE ZUIDWESTHOEK. 24 Mei.
Nu de geruchtmakende diefstal in 't Heiden-
schap door  de veroordeeling der beklaagden
zijn beslag heeft gekregen, kan de zonderling,
die er zoo nauw bij betrokken was, maar die
er zich hoegenaamd niets van aantrok, - hij  
vond 't zelfs verbazend lastig - zijn rust her-
vinden. Goede menschen echter trachten nog
den man tot andere gedachten te brengen en
hem terug te brengen van de dwalingen zijns
weegs. De goede bedoelingen worden evenwel
miskend, gelijk de vorige week nog bleek.
Twee mannen gingen naar het eenzame kluis-
je en wisten met veel moeite den bewoner te
spreken te krijgen. Tjerk hoorde hunne bood-
schap aan en zei niets dan zoo nu en dan:
,,Jimme wolle wrokje.'' Men gooide 't over
'n andere boeg, sprak van z'n welstand, het
goede leven, dat hij kon genieten enz. -
't hielp niets. ,,Jimme wolle wrokje,'' meer
had Tjerk niet te zeggen en 't klonk de bezoe-
kers nog na toen ze vertrokken. Men zegt nu,
dat er opnieuw pogingen zullen worden aan-
gewend om den zonderling onder curateele te
stellen.



Leeuwarder Courant
fan freed 6 oktober 1905

                       Rechtzaken
Rechtbank te Leeuwarden
                 Zitting van Woensdag 4 October.

  In den avond van 1 Sept. stond in den kelder van
den veehouder T. Stellingwerf te Heidenschap onder
Workum een bord met stukken vleesch. Den volgenden
morgen toen de meid Geertje Venema omstreeks 4 uur
in `t hok aan de woning kwam, vond ze de tafel van
haar plaats geschoven en `t bord met vleesch uit de
kelder er op. Van dat vleesch was gegeten. Dit was
vreemd. Ramen en deuren van de woning bleken goed
gesloten.
  De zoon des huizes, Gerben, die den vorigen avond
laat - 11 uur - was thuis gekomen, deed, toen hij
`s morgens opstond, al een even vreemde ontdekking.
  Hij had vóór naar bed te gaan zijn beurs, horloge en
eenige appelen gedaan in zijn pet en deze op de kast
in zijn kamer gelegd. Bij `t ontwaken den volgenden
morgen was alles nog op zijn plaats - alleen de appels
waren verdwenen.
  De verrassingen waren echter nog niet uit. T.
Stellingwerf, de veehouder zelf, vond, toen hij op den
morgen van 2 September te 6 uur ongeveer op den
zolder kwam, onder dekens verstopt een vreemdeling.
Deze noemde zich op een desbetreffende vraag
Hendrik de Vries. Zijn verblijf op die plaats, waar
`s avonds te voren alles goed was afgesloten geworden,
wekte achterdocht. Men zocht verband tusschen zijn
aanwezigheid, het verplaatsen van `t vleesch en `t ver-
dwijnen der appels.
  En al trachtte de man Tjemke C., 30 j. en arb. te
Hemelum, die later bekende, door een raam in `t hok
open te schuiven, naar binnen te zijn gekomen, alleen
om gelegenheid te krijgen onder dak te zijn eerst te
ontkennen - toen de zaak in handen der politie was
gesteld, moest hij toegeven, dat de honger hem parten
had gespeeld en hij een visite bracht aan den kelder.
Bij die gelegenheid zag hij de deur van 't kamertje,
waar de zoon sliep, op een kier staan. De verzoeking
werd hem te machtig - hij snoepte een paar appels,
zonder echter anders iets van waarde mee te nemen.
  Voor de Rechtbank bekende hij ook al deze feiten.
De Officier er op wijzende, dat bekl. reeds verscheidene
vonnissen te zijnen laste heeft, meent toch ook te
moeten constateeren, dat dit misdrijf niet zoo zwaar
behoeft te worden gestraft als oppervlakkig zou
kunnen worden gedacht bij 't lezen der dagvaarding.
  Eisch 4 maanden gevangenisstraf.
  De verdediger ambtshalve, mr. P. Kingma Boltjes
beveelt beklaagde aan voor een zeer elemente straf.

Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan sneon 7 oktober 1905

Leeuwarder Rechtbank.
                        4 Oct.
Heidenschap onder Workum.

  Als de nacht invalt, verlaat de uil zijn
schuilplaats en zoekt naar voedsel. Ook de
bunzing en zoo menig ander roofdier sluipen
rond, om hun onderhoud te bejagen. De strijd
om het bestaan scherpt hun oog, houdt de list
wakker. Behoedzaam naderen zij hun prooi,
binnen klimmende in de huizen van andere
dieren, die niet weten van 't hun genakend
leed.
 De mensch…. helaas ! ook menig ongeluk-
kige, die dezen naam draagt, maar gebrek aan
voedsel heeft en soms ook nog deksel mist,
spiedt er rond onder den eigendom van hen,
wien beter lot beschoren werd !
  De strijd om het bestaan scherpt hun oog,
legt vrees en geweten het zwijgen op.
  Daar liep in den nacht van 1 op 2 Septem-
ber een man door het Heidenschap. Hij was
koud en hongerig; 't geluk had hem reeds
lang verlaten. Die man was de dertigjarige
T.C., arbeider te Hemelum. Voor de boeren-
plaats van T. Stellingwerf bleef hij staan.
't Was alles rustig en stil. Door een raam
klom de zwerveling naar binnen. Hij ontstak
lucifers en vond in den kelder een bord met
vleesch, waaraan hij zich te goed deed.
  's Avonds te voren, omstreeks 11 uur, was
de zoon des huizes thuisgekomen, per rijwiel.
Hij had de fiets in de schuur gezet en de lan-
taarn mee naar de zomerkamer genomen,
waar hij te bed ging, portemonnaie, horloge
en eenige appelen op een kastje leggende. Ook
in dit slaapvertrek naam C. een kijkje en stak
de appels bij zich. Aan geld en horloge kwam
hij niet.
  Ten slotte heeft de nachtelijke bezoeker zich
op den zolder boven den koestal ter ruste be-
geven, waar de boer hem den volgenden mor-
gen wekte. C. gaf toen op Hendrik de Vries
te heeten.  Stellingwerf heeft daarop de poli-
tie met het gebeurde in kennis gesteld, doch
is later naar den burgemeester gegaan, tot de-
zen zeggende: ,,als 't een braaf persoon is,
dan moest er maar niets van gemaakt worden,
want het maakt niet uit, wat hij gestolen
heeft.''
  Doch politie en Justitie dachten er an-
ders over. C. werd gearresteerd en zit nog in
voorarrest. Hij legde heden een omstandige
bekentenis af met deze tegenwerping, dat hij
niet alle, maar slechts twee appels had weg-
genomen.
  De Officier van Justitie vond het feit op
zich zelf van ernstigen aard, doch meende,
met de omstandigheden rekening houdende,
niet de straf te moeten vragen, die in het al-
gemeen op dit misdrijf behoort te volgen.
Aan den anderen kant echter achtte Spr. het
weer van belang, dat bekl. in een meer gun-
stig getijde zijn vrijheid terug kreeg.
  Eisch: 4 maanden gevang.
  Ambtshalve Verdediger was mr. P. Kingma
Boltjes te Jorwerd, die aanvoerde, dat het feit
niet zoo ernstig was als het leek. Bekl. had
toch feitelijk niets anders gedaan dan zijn
honger te stillen. Een kostbaar horloge, dat
vlak voor hem lag, liet hij liggen. De man had
zijn preventieve hechtenis dan ook meer te dan-
ken aan zijn slechte reputatie dan aan het
thans begane misdrijf. De gevraagde straf
kwam Pl. te zwaar voor. De Officier van Ju-
stitie wilde bekl. de gelegenheid geven, in het
voorjaar weer aan 't werk te komen, maar
hiervan kon toch geen sprake zijn, wijl C. bui-
tendien nog een gevangenisstraf van één jaar
had te ondergaan, hem onlangs door het Hof
opgelegd. Slotzin: aanbeveling in de clement-
tie.

De útfanhuzer fan de famylje Stellingwerf wie Himmelumer Tjemke Cnossen. Op 18 febrewaris 1875 berne as soan fan Anne Johannes Cnossen en Doutzen Heerings Visser. Anne wie skipper yn Himmelum.
Tsjemke is op 1 septimber de jûns likernôch 10¾oere út Warkum wei gien op reis nei Himmelum. Miskien hat er it paad bjuster west, want om 3 oere de nachts stiet er foar de pleats fan Stellingwerf (Heidenskipsterdyk 27, no famylje Engelsma). Alle doarren fan de pleats sitte op slot, mar in rút fan it hok tsjin de pleats oan kin er nei ûnderen skowe. Mei in lusifers makket er ljocht en rint troch de simmerwente, dêr't Gerben Stellingwerf sliept, nei  de kelder ta en fynt dêr it fleis.
Yn it hok yt er oan in tafel fan it fleis. At er wer nei de kelder wol sjocht er yn de simmerkeamer de apels op de kast yn in pet lizzen en yt der twa fan op. Dêrnei jout er him del ûnder in pear tekkens op de bûthússouder.
Likernôch 4 oere ûntdekt de faam Geartsje Venema de panne mei fleis op `e ferskode tafel. Se sjocht dat der fan iten is. Twa oeren letter wurdt Tsjamke troch de boer Tsjeard Stellingwerf fûn en wekker makke. Om likernôch 8 oere sjocht soan Gerben Stellingwerf dat der twa apels misse.
De eask wie fjouwer moanne sitte, mar it wurde der twa.
Mei Tsjemke is it letter wol goed kommen. Hy wennet dan op in skipke mei de namme “Velox Eastman” oan `e wâl by it Himmelumer molkfabryk, dêr't er ek wol wurket. It wie in bêste arbeider. Faaks wurke er ek wol yn Dútsklân. At er syn nocht hie, hold er wer op (meidieling J. Luinenburg).


Bolswardsche Courant
fan tongersdei 5 oktober 1905

Koudum. Maandag j.l. kwam bij den land-
bouwer M. Deinum in `t Heidenschap een
blauwe postduif aanvliegen. Het dier is aan
den rechterpoot gemerkt 205 S 39 aan den
linker T 10

Marten Deinum is boer op de Skar nr. 1


Bolswardsche Courant
fan sneon 17 desimber 1905

  Heidenschap, 14 Dec. De leerlingen van
de school op de Brandeburen sparen door
middel van spaarbankzegels. 22 van de 31
kinderen doen aan deze wijze van sparen.
In één jaar tijds hebben ze gezamenlijk de
somma van 55 gulden in hunne boekjes
zien ingeschreven, gemiddeld voor ieder een
rijksdaalder per jaar of 5 cts. per week.
  Niet het bespaarde geld alleen geeft rente,
maar de lust tot sparen wordt opgewekt.