1902






Bolswardsche Courant fan tongersdei 6 febrewaris 1902

    Heidenschap, 3 Febr. Bij het graven
van een gierput op het erf van den land-
bouwer N. alhier, heeft men op ongeveer
3 M. diepte enkele nog volkomen gave
boomstammen gevonden. Ze rusten op zand.  

N = Jan Noordenbos, sûnt 1900 boer oan de Heidenskipsterdyk 39, dêr't no syn pakesizzer Jan Noordenbos op buorket.  


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan woansdei 12 febrewaris 1902

  ZUIDWESTHOEK, 10 Febr. Ongeveer 20
jaren geleden  is er ernstig sprake van geweest
een grintweg aan te leggen tusschen Koudum
van Heidenschap naar Gaastmeer. Opneming
en uitmeting van een en ander was reeds ge-
schied. De afstand bedraagt p.m. 2½ uur.
Bij totstandkoming waren 3 bruggen noodza-
kelijk.  De kosten werden geraamd op ruim
f 90.000. Deze betrekkelijk hooge som en
andere redenen (afstand van gedeelten weiland
etc.) deden het plan in duigen vallen. Hoe
vaak de wenschelijkheid van een dergelijken
weg later ook het onderwerp der dagelijksche
gesprekken bleef, velen gaven de hoop op
vervulling dezer wenschen op. Thans echter
gaan er wederom geruchten, dat de zaak weer
ter sprake is. In 't belang van onzen Zuid-
westhoek willen we hopen dat ze dan ferm
aangepakt wordt zoodat we spoedig in het
bezit van genoemden weg mogen komen.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan sneon 15 febrewaris 1902

                            Workum.
  De Nederlandsche maagd geeft aan toon-
der zooveel kussen. Men kent ze wel, de
papiertjes, die meer op onze bankbiljetten
gelijken dan wenschelijk is, en in verschil-
lende steden voor de winkelramen te koop
hebben gehangen. Iemand te Workum, met
name IJ. K., had ze ook in voorraad, met
het doel tot verkoop, en moest zich deswege
voor den Kantonrechter verantwoorden.
Van de vrijspraak kwam de ambtenaar van
't Openbaar Min. in hooger beroep.
  De Subs.-off. zei in zijn req., dat de eer-
ste Rechter bekl. had vrij  gesproken, omdat
hij de identiteit der biljetten niet vast-
staande vond. Maar daartoe had hij kun-
nen komen, door het hooren van rijksveld-
wachter Brouwers, zooals heden geschied
was. Spr. gaf verder den ambtenaar gelijk,
dat hij in hooger beroep was gegaan; hier
was wel degelijk gevaar aanwezig. A.s.
week toch zou iemand terechtstaan wegens
oplichting met dergelijke biljetten. De gelij-
kenis met de echte was bij kunstlicht nog
grooter dan anders.
  Hier stond men voor een speciale over-
treding van art. 440 W. v. S.
  Eisch: ƒ 5 boete of 3 dg. hecht. en de biljet-
ten verbeurd verklaard.

Yme Kuipers, 63 jier, wie printer en boekhanneler op de Merk. Oant 31 desimber 1901 hat er û.o. de Friso útjûn. De printerij en boekhannel die er op dy dei oer oan syn wurknimmer T.B. Gaastra. It printrjocht fan de Friso hat er sels holden. Uteinlik moat er of ƒ 1,- betelje of  1 dei sitte.


De orizjinele tekst op de tusken 1860 en 1928 útjûne biljetten is "De Nederlandsche Bank betaalt ....... gulden aan Toonder": f 100,  f 200, f 300 en f  1000. Mei "de maagd" wurdt de frouwekop mei helm op it biljet bedoeld.  


Bolswardsche Courant, tongersdei 6 maart 1902

 Zuidwesthoek, 3 Maart. Naar we ver-
nemen begint  men met het plan van den
aanleg van een grintweg van Koudum naar
Gaastmeer, via Heidenschap, op te schieten,
dank zij de flinke bemoeienissen in dezen
van zeer geachte zijde. Naar gemeld wordt
zijn de groote grondeigenaren bereid gratis
grond af te staan. Wanneer nu de kleinen
dit voorbeeld gaan volgen, zal de aanleg
niet lang meer uitblijven, dewijl de betrok-
ken gemeente (Hem. Oldeph. en Nw.) dan
voor onderhoud zal zorgen.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant), sneon 8 maart 1902

  Workum, 5 Maart. Door den Raad onzer ge-
meente is gunstig beschikt op het verzoek van
de afdeeling "Workum" der Friesche Mij. van
Landbouw tot het houden van 4 veemarkten al-
hier en wel: de 1e op den laatsten Maandag in
April, de 2e den 1en Maandag in Mei, de 3e en
de 4e op de beide laatste Maandagen in October.
Tevens zal dan eene premie van f 20 worden uit-
gelooft aan dengene, die het grootste aantal koeien
op de gezamenlijke markten in het jaar aanvoerd.

Dizze feemerken wiene de foarrinners fan de jierlikse feekeuringsdei, dy't tsjintwurdich op de 4e woansdei yn septimber holden wurd.


Bolswardsche Courant, tongersdei 27 maart 1902

  Zuidwesthoek, 24 Maart. Aangaande
den aanleg van den veelbesproken grint-
weg alhier kunnen we melden, dat de
groote grondeigenaren hunne daartoe be-
noodigde landerijen gratis hebben afgestaan.
Tevens hebben de kleine eigenaren de
vorige week schriftelijk verzoek ontvangen
hun voorbeeld te volgen. Hoewel ze natuur-
lijkerwijs nog niet geantwoord hebben,
willen we in het belang der goede zaak
hopen, dat dit antwoord gunstig moge zijn.


Bolswardsche Courant, snein 1 juny 1902

Kantongerecht te Bolsward.
Ter zitting van 20 Mei 1902 zijn veroordeeld:

2. ................. W. de J. te Heidenschap onder
Nijega, ............................................................
........allen wegens ,,het zoeken van kievits-
eieren zonder vergunning", allen tot f 2 boete
of 2 dagen hechtenis.  


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) sneon 14 juny 1902

  NIJEGA (H.O. en NW.). 11 Juni. Zooals bekend
is, behoort het naburige Heidenschap, deels tot
ons dorp, deels tot het naburige Oudega, deels
tot Workum, zoowel kerkelijk als anderszins.
Door het Fluessen meer levert deze kerkelijke
gemeenschap groote bezwaren op, daar het voor
de bewoners van genoemde streek  moeielijk is
is onze godsdienstoefeningen bij te wonen.Vroeger
voer er geregeld des Zondags een schip, teneinde
de gelegenheid daarvoor open te stellen, doch dit
geraakte langzamerhand wegens verschillende
redenen in onbruik. Om nu toch niet geheel van
godsdienstoefeningen verstoken te zijn, werd er te
H. een kerkje gebouwd waarin elke Zondag,
dank zij vooral de bereidwillige steun van ds.
J. Eringa van Workum , door leeraren uit den
omtrek gepredikt wordt. Dit is alzoo een groot
gemak.   Doch een bezwaar is blijven bestaan, n.l.
dit, dat de doop, avondmaal en het aannemen van
lidmaten er niet mogen geschieden. Vandaar, dat
er van uit H. een adres aan onzen kerkeraad en
dien van Oudega aanhangig is, waarin kerkelijke
scheiding zal aangevraagd worden. Bij inwilliging
van  dit allezins billijke verzoek, zal  een adres aan
het kerkbestuur van Workum worden gezonden,
om zich bij de Herv. Gemeente aldaar aan te sluiten.

De Heidenskipster Douwe Dykstra, boer op de Koaidyk 6 (no Kampen), is ien fan de "leeraren" , dy't yn it Heidenskipster tsjerkje preket.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan woansdei 23 july 1902

  NIJEGA (H.O. & Nw.) 21 Juli. Bij den kerke-
raad der Ned. Herv. Gemeente alhier is de vorige
week het reeds vermelde adres ingekomen van
inwoners uit het naburig Heidenschap, waarin
kerkelijke scheiding aangevraagd wordt. Wordt
hierop gunstig beschikt, dan wordt een adres aan
den kerkeraad der Ned. Herv. Gem. te Workum
gezonden, waarin kerkelijke gemeenschap zal ver-
zocht worden. Is het antwoord hierop ook gunstig,
dan moet natuurlijk het classicaal bestuur zijn
zegel er nog aan hechten. Het doel is dan verder
een godsdienstonderwijzer aan te stellen.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan sneon 16 augustus 1902

                Kerkelijke scheiding.
  NIJEGA (H.O. en NW.) 13 Aug. De kerkeraad
onzer Ned. Herv. Gem. heeft op het bekende ver-
zoek van ingezetenen uit het naburige Heiden-
schap geantwoord, dat hij de bezwaren tegen
kerkelijke gemeenschap alleszins gegrond acht,
reden waarom hij zich dan ook voor scheiding
verklaart. Eer echter een definitief besluit kan
genomen worden, moeten de financieele bezwa-
ren geregeld worden. Naar we uit betrouwbare
bron vernemen is de eisch van ,,Heidenschap''
eene som in ééns van ƒ 3000 of ééne jaarlijksche
van ƒ 120. (Aan onze kerk behoort eene boerde-
rij.)


Bolswardsche Courant fan snein 7 septimber 1902

  Heidenschap, 4 Sept.    Voor een paar
dagen kreeg een slager alhier een beet van
een varken aan één zijner vingers, een kleine
bloedende wonde veroorzakende. Den daarop
volgenden dag begonnen vinger, hand en
arm op te zwellen, hetgeen vrees voor bloed-
vergiftiging deed ontstaan. Onmiddellijk ging
men naar een geneesheer, Dr. Snoep te
Workum, die werkelijk bloedvergiftiging
constateerde. Wegens vroegtijdig ingeroepen
geneeskundige hulp is `s mans toestand thans
vrij wel.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan woansdei 8septimber 1902

WORKUM, 28 Aug. Bij de alhier gehouden
publieke verkooping is de boerderij plus 45 pon-
demaat weiland, bewoond door J. Postma te
Heidenschap, verkocht voor ƒ 27200.

Jelle Postma is nei Nijegea (H.A.N.) ferfearn. Hy wie de earste foarsitter fan it Heidenskipster muzykkorps Studio.


Bolswardsche Courant fan tongersdei 9 oktober 1902

 Voor  het Kantongerecht.
          Zitting van 3 October 1902.

  Ter openbare zitting van Vrijdag 3 dezer
werden de volgende zaken behandeld:

  7.  J. N. te Heidenschap onder Workum
reed met paard en wagen den 23 Juli over
een beweegbare brug te Workum in ,,vlie-
gende vaart'', gelijk de brugwachter J.
Bouma heden getuigt. Ook de getuige D.
de Harder heeft gezien dat het paard op
de brug draafde. Bij de brug zijn borden
waarop ,,Stapvoets'' staat.
  Eisch f 3 of 2 dagen.

R. V. te Heidenschap onder Workum
was met zijn rijtuig vlak achter dat van den
vorigen beklaagde. Ook bij hem was de
,,vliegende vaart'' aanwezig, want wat boer
met een beetje harddravershart kan het uit
staan dat een ander rijtuig hem voor is.
Beide getuigen hebben ook dit rijtuig in te
snellen spoed over de brug zien gaan.
  Eisch f 3 of 2 dagen.
  
Jan Noordenbos (boer op de Heidenskipster-dyk 39, dêr't no syn pakesizzer op buorket) ried te hurd oer in brêge. Syn buorman Robyn Vallinga (boer op Helspaed 3, no fam. Tjitte de Boer) die foarhinne wol mei oan hurddraverijen.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan sneon 18 oktober 1902

  HEM. OLDEPH. en NOORDWOLDE, 15 Oct.
Door een aantal ingezetenen van Heidenschap
is een adres (onderteekend door ruim 40 perso-
nen) aan den Raad der gemeente Workum ge-
richt, waarin met aandrang verzocht wordt met
onze gemeente samen te werken, tot het tot
stand komen van den grintweg tusschen de zg.
Koudumer Zijl en de ,,Hel.'' Het oorspronkelijk
plan om hem door te laten loopen tot Gaast-
meer  is aanvankelijk opgegeven. De reis tus-
schen Heidenschap en Koudum zou bij tot
standkoming ongeveer 1½ uur worden bekort;
thans kan men K. langs een kunstweg alleen
over Workum bereiken. Niet alleen dit echter;
ook de waarde van menig boerderij zou er
aanzienlijk door rijzen en de onderlinge ge-
meenschap er veel op verbeteren.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan sneon 22 novimber 1902

 SATE &
 LANDEN
         en HUIZEN
  te OUDEGA (H.O.N.)
  -
Hooiland in het Heidenschap
 en Weiland te Elahuizen

 De Notarissen DE JONG te
Koudum en NOORDENBOS
te Balk zullen op
Vrijdag den 28 Nov. 1902
`s namiddags 3 uur
in de herberg van HOEKSTRA
te Kolderwolde
  publiek finaal verkoopen:
...
        Hooiland
Gelegen in het Heidenschap
aan de Zwarte Woude en eigen-
dommen van Mevrouw VAN
DER FELTZ, kad. groot 5 hec-
tares, 17 ares (14½ pondem.)
geboden p. p. f 300.
...   


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan sneon 13 desimber 1902

  ZUIDWESTHOEK, 8 Dec. Het ijs is op som-
mige vaarten bepaald slecht op andere zeer
goed. Over het geheel valt het weinig te roemen.
Zoo zijn er in het Fluessenmeer niet alleen nog
gaten van aanzienlijke grootte, waarin de wa-
tervogels nog lustig rondzwemmen, maar er is
ook een kistwerk van O. naar W., over eene
groote lengte, in gescheurd. Genoemd meer is af-
gebakend; wijkt men niet van de boompjes, dan
is het flink vertrouwd; zoodat men vanaf Balk
flink naar Workum kan rijden.

  WORKUM, 8 Dec. In de omgeving van onze
stad is het ijs sedert een paar dagen flink sterk
en alzoo vertrouwbaar. Naar Parrega, Bols-
ward etc. is alles mooi te rijden, waarvan dan
ook reeds veel gebruik gemaakt wordt. Overal
staan baanvegers.


Nieuwsblad van Friesland (Hepkema's Courant) fan woansdei 17 desimber 1902 en
Bolswardsche Courant fan tongersdei 18 desimber 1902  

  WORKUM, 15 Dec.  Voor eenigen tijd
werd gemeld, dat in het naburige Heiden-
schap een zonderlinge man woonde, die zich
met niemand inliet, dan met enkele winke-
liers en nog enkele anderen. Nooit wordt
hij buiten gezien. Zijn woning had dan ook
meer van een stal, die nooit gereinigd wordt
dan van een huis. Aan dezen toestand is
thans een einde gekomen. Voor enkele dagen
werd hij n.l. ziek, hetwelk ontdekt werd
door een winkelier, die hem geregeld waren
bracht. Deze stelde den Burgemeester onzer
stad er mee in kennis en tevens de familie.
Dokter werd gezonden en op diens advies
is alles gereinigd; de man heeft een nieuw
bed, nieuwe kachel, nieuwe stoelen etc. ge-
kregen, terwijl het oude rommeltje is ver-
brand. Zooals ook vroeger is gemeld, is hij
goed bemiddeld.


Boargemaster Titus Marius ten Berge hat mei de plysjes Stout en Brouwers by de sûnderlinge Tsjerk de Jong west. Hja hienen nammentlik te hearren krigen, dat Tsjerk, dy't as in sûnderling bekend stiet, slim siik wêze soe en neffens sizzen op stjerren lei. Doe't hja dêr oankamen seagen hja Tsjerk yn in fersmoarge boel lizzen. Op oanrieden fan Tsjerks boelberêder Sjoerd Vallinga en de dokter en mei Tsjerks tastimming is doe it hiele hûs himmele. It like harren in goed ding ta, om ris te sjen hokker saken fan wearde by Tsjerk yn 'e hûs wêze soenen. Der is in steat fan besittings opmakke. Alles is yn in blikken tromp dien en mei in hingslot ôfsletten. Tsjerk hat de kaai en de tromp is yn in by de skoarstien steande kleankiste setten. Jan Noordenbos, Ketrinus de Jong en faaks Harmen Genee ek hawwe it húske fan bûten en binnen biezemskjin makke. Doe't boargemaster Ten Berge it húske wer seach moat er tsjin ien fan de manlju sein hawwe: "Kerel wat is het hier schoon!" (1)

- Titus Marius ten Berge is sûnt 10 jannewaris 1898 boargemaster fan Warkum.
- Jan Noordenbos, buorman fan Tsjerk, wennet sûnt 1900 op de Heidenskipsterdyk 39
- Ketrinus de Jong wennet op de pleats fan hjoed-de-dei Ype en Margryt de Boer
- Harmen Genee wennet yn in húske, dat op de pôle efter it spultsje fan Ketrinus de Jong  oan de Folkemar stien hat. Letter is famylje Genee nei Makkum ferfearn
- (1) Meidieling d.d.  3 maart 1990 troch Foekje de Jong-de Vries (* 05.01.1908 -  +04.03.1991)
Sjoch ek de Hepkema fan 19 oktober 1901

Gerrit Twynstra 0514-522135 / g.twijnstra@hccnet.nl